A multilevel investigation of the discourse of Polish language speakers diagnosed with mixed aphasia (R. Dębski – principal investigator, P. Wójcik-Topór)

Abstract

Aphasia, an impairment of language caused by injury to the brain, is a burning issue in our society due to its negative impact on quality of life. Linguistically informed studies have aimed to explain language impairment in aphasia drawing on linguistic theory and research findings. Recently, an increase in linguistic analyses of aphasic discourse can be observed. Following the premises of the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF), research has to date addressed such topics as: description of aphasic discourse, discourse treatment and discourse measures/analysis methods. The present project will address the pressing need for studies exploring the connection between the micro- and macro-linguistic approaches to discourse analysis and will contribute a new set of results to the current debate on the impact of lexical-grammatical impairment on the delivery of meaning. The project will focus on mixed aphasia, the most common aphasia type diagnosed in clinical settings, yet rarely investigated in this context, and will draw data from the Polish language. Issues of cohesion and coherence in the discourse of Polish speakers diagnosed with aphasia have not been addressed sufficiently.
The project therefore aims to study the discourse of Polish-speakers with mixed aphasia to: 1) describe and measure the linguistic devices and patterns of cohesion; 2) develop a Polish adaptation of van Leer and Turkstra’s (1999) local and global coherence measuring scales; 3) investigate the relationship between the micro- and macro-linguistic aspects of discourse; 4) explore the impact of mixed aphasia on discourse cohesion and coherence, and 5) investigate the relationship between discourse genre and linguistic cohesion and coherence.

The research participants will be 20 patients with the diagnosis of mixed aphasia with a motor component, 20 patients with mixed aphasia with a sensory component and 20 brain-healthy patients, serving as control participants. The aphasic patients will be matched one-to-one on age, gender and education level with brain-healthy individuals to enable comparisons. The AphasiaBank (https://aphasia.talkbank.org) data gathering protocol will be used to collects recordings of the different genres of discourse. The audio recordings will be transcribed orthographically and analysed using lexical analysis, grammatical analysis, directed content analysis, quantitative content analysis, and local and global coherence analysis. Correlation analysis and the general linear model will be used to compute relationships among the scores of the quantitative analyses.

The proposed project is innovative and timely. Firstly, it will contribute much-needed evidence to verify the current hypotheses on the relationship between the micro- and macro-linguistic aspects of aphasic discourse. Secondly, the research will involve participants diagnosed with mixed aphasia, an aphasia type rarely investigated in this context. Thirdly, it will provide new evidence on aspects of cohesion and coherence of Polish aphasic discourse, so far absent in the literature. These project innovations will allow to advance linguistic knowledge and make significant contributions to the applied discipline of aphasiology. Also, popular local and global coherence measuring scales will be translated into Polish, standardised and validated, equipping Polish aphasiologists and speech pathologists with a new research/clinical tool. The source data will be made available internationally through the AphasiaBank database.

The lived experience of aphasia: a phenomenological study of Polish stroke patients using the NVivo qualitative data analysis software (P. Wójcik-Topór – principal investigator, R. Dębski – research advisor, P. Horbatowski, M. Knapek)

Abstract

Injury to the left hemisphere of the brain usually results in language deficits that affect communication competence and, as a result, the psychological and social well-being of patients. The current international and Polish research on aphasia focuses mainly on linguistic descriptions of the communication deficits that result from aphasia (Hillis 2015; Panasiuk 2015). Studies of the experiences that accompany people diagnosed with aphasia, and especially studies focusing on people who have managed to “defeat” their deficits and live successfully, are much less popular. There is a need for research which would highlight the various positive experiences in people affected by aphasia, around which speech pathologists could build therapeutic goals (Brown et al. 2010), as well as research conducted in Poland, taking into account the influence of ethnic culture on recovering from and living with aphasia (Armstrong et al. 2012; Damico 2009).

The present pilot study poses the following general research question: "What are the feelings and emotions which accompany Polish people diagnosed with aphasia?"  The research will be carried out using the phenomenological interview, often used as a methodology in attempts to describe lived experience (Ablewicz 1994). A purposely selected sample of five monolingual people of Polish origin diagnosed with aphasia will participate in the research. The interview data will be analysed using the NVivo qualitative data analysis software. The research results will enrich the growing stream of international research resulting from the International Classification of Functioning (ICF) (WHO, 2001), which emphasizes the importance of the psychosocial aspects of disease (Pąchalska 1999). The research outcomes will increase our understanding of the lived experience of aphasia and can be applied to develop culturally sensitive therapeutic instruments and protocols used in Poland and in Polish diasporas overseas, e.g., in the UK or USA.

Analiza konwersacyjna wstępów do ewaluacji mowy i języka polonijnych dzieci dwujęzycznych: badanie pilotażowe

Współczesne badania logopedyczne w bardzo małym stopniu poruszają problematykę rozmów między pacjentem (np. dzieckiem) a logopedą. Do tej pory mało wiemy o komunikacji w trakcie terapii logopedycznej (zob. Leahy 2004; Corcoran, Stewart 1998), natomiast w polskiej i zagranicznej literaturze przedmiotu nie występują żadne prace dotyczące tzw. wstępu (konwersacji) do logopedycznej ewaluacji dziecięcej mowy i języka. Podjęcie tych badaniach jest zasadne nie tylko z poznawczego punktu widzenia (wypełnienie luki badawczej), ale również praktycznego - dzięki analizie konwersacyjnej można określić językowe wyznaczniki definiowania, utrzymania i kształcenia ról społecznych terapeuty i małego pacjenta. Świadomość tych aspektów może być kluczowa dla logopedów-praktyków dążących do zbudowania pozytywnej i bezpiecznej relacji między nimi a pacjentami. Ta z kolei jest potrzebna, aby zaplanowane postępowanie diagnostyczne było skuteczne i efektywne. Dodatkową okolicznością wpływającą na konieczność podjęcia proponowanego działania jest fakt, iż badaniu poddana zostanie rozmowa między logopedą a dwujęzycznym dzieckiem. Aktualne naukowe analizy nie dotyczą konwersacji między terapeutą a takim dzieckiem, co może być ciekawe ze względu na wystąpienie tzw. bilingwalnego trybu komunikacji. 
W proponowanym badaniu stawia się następujące pytania badawcze: 1) Czy relacja, jaka kształtuje się między rozmówcami jest symetryczna czy asymetryczna? 2); Jakie są językowe wyznaczniki każdej z nich? (np. struktura RRE - ang. request-response-evaluation), 3) Jakie niewerbalne i werbalne praktyki komunikacyjne (np. załamanie, próby naprawy, zabieranie głosu) występują między logopedą a dzieckiem? oraz 4) Czy i jak zjawiska typowe dla dwujęzyczności (np. interferencje międzyjęzykowe) wpływają na językowe kształtowanie się ról terapeuty i pacjenta?
Proponowane działanie badawcze jest istotne dla jakości postępowań logopedycznych prowadzonych w języku polskim. Analiza sekwencji konwersacyjnych pomoże zidentyfikować wskaźniki, które są podstawą tworzenia pozytywnej, opartej na zaufaniu relacji między logopedą a dzieckiem polonijnym oraz poczucia przez nie, iż jest kompetentnym uczestnikiem aktu komunikacyjnego. Podjęta mikroanaliza umożliwi zwiększenie świadomości logopedów na temat aspektów konwersacyjnych, które definiują, utrzymują oraz wpływają na prawidłowe kształtowanie się ról między logopedą a dwujęzycznym dzieckiem polonijnym.
Proces gromadzenia danych będzie miał miejsce w szkołach polonijnych w Chicago (USA), w trakcie sesji diagnostycznych/terapeutycznych z udziałem logopedy i dzieci dwujęzycznych, mówiących po polsku i angielsku. Nagrywane będą, za pomocą kamery wideo i dyktafonu, rozmowy wstępne pomiędzy logopedą a dzieckiem.

Zespół zajmuje się badaniem kierunków i efektów polityki kulturalnej Polski po 1989 roku na przykładzie recepcji i interpretacji teatru polskiego prezentowanego za granicą w ramach działań z zakresu polityki kulturalnej obejmującej: specjalne inicjatywy prezentacyjne i produkcyjne, obecność na liczących się festiwalach międzynarodowych, działalność polskich artystów za granicą (zwłaszcza gościnne reżyserie w teatrach zagranicznych, warsztaty międzynarodowe), obecność polskiego teatru w badaniach naukowych.
    Tak zarysowany, rozległy obszar badawczy wymaga wieloletniego projektu o zasięgu międzynarodowym, z konieczności podzielonego na etapy. W pierwszym z nich badania zespołu skupiać się będą na obszarze Azji. W ciągu ostatnich trzech dekad, z wielu powodów, wiodące kraje kontynentu: Chiny, Japonia, Korea i (choć w nieco mniejszym stopniu) Indie, stały się terenem intensywnych działań propagujących kulturę polską a zarazem czymś w rodzaju poligonu doświadczalnego w spotkaniu z odbiorcami o nieeuroamerykańskim zapleczu kulturowym (choć oczywiście przynależącymi do globalnego rynku kultury). Badania dotyczące tego obszaru wydają się szczególnie interesujące i obiecujące, dlatego od niego właśnie rozpocznie się realizacja zarysowywanego tu projektu długofalowego.
    Pierwszy etap obejmujący lata 2021–2022 wypełni stworzenie sieci współpracowników – badaczek i badaczy z krajów Azji zainteresowanych kulturą polską, którzy zostaną zaproszeni do podjęcia badań nad recepcją kultury polskiej w Azji i prezentacji ich wyników w ramach międzynarodowej konferencji (zapewne w formule on-line). Po realizacji tego etapu zostaną podjęte starania o powołanie międzynarodowego zespołu badawczego oraz zdobycie grantu na kontynuowanie badań. Inicjatorem tych prac i osobą nimi kierującą jest prof. Piotr Horbatowski.

Polski teatr awangardowy XX wieku w sposób wyjątkowy łączył rodzime tradycje (przede wszystkim, choć nie tylko – romantyczne) z eksperymentami i radykalnymi niekiedy innowacjami. Jego dokonania sięgające od Witolda Wandurskiego, Andrzeja Pronaszki i Szymona Syrkusa przez krakowski teatr Cricot po Jerzego Grotowskiego i Tadeusza Kantora pozostawały w stałej relacji z poszukiwaniami najnowszych kierunków w sztuce ich czasów, jednocześnie twórczo przepracowując polskie tradycje teatralne. Wykorzystanie szopki i teatru ludowego przez Wandurskiego, romantyczne inscenizacje Pronaszki, współpraca Syrkusa z teatrem Ireny Solskiej, inscenizacja Wyzwolenia na scenie Cricot, wprowadzenie polskiego romantyzmu na sceny światowe przez Grotowskiego i Kantora to oczywiste przykłady tego zjawiska. Co ważne, nie stanowi ono przejawu jakiegoś rodzaju polityki kulturalnej, ale wyrasta z praktyki umieszczania kultury rodzimej w sieci poszukiwań transkulturowych. Jest to zatem inny model funkcjonowania kultury polskiej na świecie i jako taki stanowi on szczególny przedmiot zainteresowania Pracowni.

Zainteresowanie to przejawia się praktycznie w dwóch równolegle rozwijanych projektach dotyczących:

1. polskiej awangardy teatralnej w kontekście awangardy Europy Środkowo-Wschodniej;
2. poszukiwań Jerzego Grotowskiego i ich kontynuacji.

Projekt pierwszy stanowi z jednej strony kontynuację badań prof. Piotra Horbatowskiego nad polskimi zespołami eksperymentalnymi działającymi w Rosji i na Ukrainie w pierwszych dekadach XX wieku (m.in. teatr Witolda Wandurskiego), z drugiej wiąże się z projektem badawczym Odzyskana awangarda. Polska i środkowoeuropejska awangarda teatralna prowadzonym od roku 2018 przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie a finansowanym ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (numer projektu 11H 17 0144 85), którego współrealizatorem jest Dariusz Kosiński. W jego ramach badacz przygotował i współredagował nową antologię polskiej awangardy teatralnej (przewidywany termin publikacji: 5 października 2021) oraz redaguje anglojęzyczny leksykon awangardy teatralnej Europy Środkowo-Wschodniej (planowana publikacja 2023, wydawca: Performance Research Books, Wielka Brytania). Przewidywany termin zakończenia projektu to wiosna 2023, jednak związane z jego tematyką prace będą kontynuowane. Ich pierwszym efektem ma być publikacja zbioru tekstów teatralnych Witolda Wandurskiego (red. Piotr Horbatowski i Dariusz Kosiński), a kolejnymi – badania nad związkami polskiej awangardy z awangardą rosyjską, ukraińską i gruzińską (być może w ramach grantu międzynarodowego).

Projekt drugi stanowi kontynuację wieloletnich już prac Dariusza Kosińskiego nad życiem i twórczością Jerzego Grotowskiego. Jednym z jej efektów jest książka The Forgotten Theatre of Jerzy Grotowski, która ukaże się wiosną 2022 w kierowanym przez prof. Richarda Schechnera wydawnictwie Seagull (Nowy Jork-Kalkuta). Etap kolejny związany jest z rozpoczętą od lat 70. ubiegłego stulecia międzynarodową fazą poszukiwań Grotowskiego, które doprowadziły do powstania w roku 1985 istniejącego do dziś Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards w Pontederze we Włoszech. Jest to wyjątkowy przypadek, gdy prace polskiego artysty stają się po jego śmierci żywym nurtem poszukiwań teatralnych prowadzonych przez działającą na całym świecie wielokulturową grupę twórczą. Jej liderzy, Thomas Richards i Mario Biagini świadomie i na własne sposoby rozwijają zapoczątkowane przez Grotowskiego poszukiwania transkulturowe, które w zmienionym kontekście współczesności stają się wyjątkowo ważną formą reakcji na zachodzące zmiany społeczne i kulturowe. Badania nad ideami i praktykami Grotowskiego kontynuowanymi w twórczy sposób przez Biaginiego i Richardsa stanowić mogą istotny wkład w międzynarodowe działania na rzecz dialogu międzykulturowego.

Niezależnie od kontynuacji indywidualnych badań nad twórczością Grotowskiego, ważym punktem tego nurtu działalności Pracowni będzie inicjatywa związana z powołaniem międzynarodowej grupy badawczej złożonej z młodych i początkujących badaczy (young and emerging scholars, Y.E.S.), która została opracowana we współpracy z dr Aaronem Ellisem ze Stanów Zjednoczonych. Pierwsze spotkanie zainteresowanych osób odbyło się w formule on-line we wrześniu 2021. W zależności od odzewu podejmowane będą kolejne inicjatywy, przy czym zasadniczym celem jest stworzenie międzynarodowych zespołów badawczych, które będą aplikować o międzynarodowe granty.

Równolegle rozwijane są działania związane z nawiązywaniem i umacnianiem współpracy z zagranicznymi badaczami działalności Grotowskiego, polegające w pierwszej kolejności na przygotowaniu i publikowaniu przekładów ważnych a nieznanych w Polsce książek. Wiosną roku 2022 ukaże się tłumaczenie rozprawy prof. Dominiki Laster (University of New Mexico) Grotowski’s Bridge Made of Memory (przekład Katarzyna Woźniak, redakcja naukowa Dariusz Kosiński);w grudniu planowana jest wizyta Autorki w Krakowie i wykład w Instytucie. W roku następnym powstać ma przekład książki prof. Krisa Slaty (University of Florida) Acting After Grotowski (przekład Dariusz Kosiński). We współpracy z tym samym badaczem powstać ma wstępnie przyjęta do publikacji przez wydawnictwo Bloomberg (oddział Methuen Drama) praca Grotowski’s Processes.